Περί μεταρρυθμίσεως της δικηγορίας, ο λόγος…

Μετά το (συνεχιζόμενο ακόμη) φιάσκο των κινητοποιήσεων του δικηγορικού σώματος (ξανα)τίθεται πλέον με κραυγαλέο τρόπο το θέμα της εκπροσώπησής του. Η συγκυρία της τροποποίησης του Κώδικα περί Δικηγόρων το καθιστά ακόμη πιο επίκαιρο, ενώ η πραγματικότητα της ελληνικής δικηγορίας, ακόμη πιο επείγον.  Η Ολομέλεια των Προέδρων, ως δευτεροβάθμιο όργανο, απέδειξε για πολλοστή συνεχιζόμενη φορά την ανεπάρκειά της να εκφράσει και να ηγηθεί του σώματος. Ο αντιμνημονιακός αγώνας δεν στάθηκε ικανός να συγκολλήσει τα διάφορα μέρη της, παρά μόνον συγκυριακά. Έτσι, πολύ γρήγορα, από την «ενότητα» στην έκφραση και τις κινητοποιήσεις, περιήλθε σε καθεστώς διάλυσης και ανυποληψίας, διαψεύδοντας εν τέλει, τον ίδιο της τον εαυτό.

Η Ολομέλεια λοιπόν, διέψευσε τον εαυτό της, πολύ απλά, γιατί ΔΕΝ διαθέτει εαυτό. Από συστάσεώς της αποτελούσε και αποτελεί τυχαίο άθροισμα των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων. Δικηγορικών Συλλόγων, διαφόρων μεγεθών και χαρακτηριστικών, με κύριο χαρακτηριστικό τους την αυτόνομη, προσδεδεμένη σε ένα Πρωτοδικείο λειτουργία, στα όρια του απομονωτισμού. Η λειτουργία αυτή προσέλαβε τα δικά της χαρακτηριστικά ανά τις παρελθούσες δεκαετίες, διαμορφωνόμενη από και διαμορφώνοντας τα επί μέρους «συμφέροντα» ή και συμφέροντα των συλλόγων. Στην προστασία της λειτουργίας αυτής είναι ταγμένοι οι πρόεδροι των δικηγορικών συλλόγων, λογοδοτώντας στους συλλόγους τους και πουθενά αλλού. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία εξάλλου εκλέχτηκαν, υιοθετώντας σκληρή θέση κατά του «ανοίγματος» του επαγγέλματος καθ’ οιονδήποτε τρόπο, των προέδρων των μεγάλων δικηγορικών συλλόγων συμπεριλαμβανομένων.

Η χώρα όμως βρίσκεται στο σύνολό της σε μετάβαση. Η δικηγορία, όχι μόνον δεν μπορεί, αλλά και δεν πρέπει να εξαιρεθεί. Οφείλει να προσαρμοστεί στα σύγχρονα κοινωνικά, οικονομικά και επαγγελματικά δεδομένα: Δικηγορία σε εθνικό επίπεδο, με δικηγόρους, κινούμενους άνετα και απρόσκοπτα στη δικαστική επικράτεια, εκπροσωπώντας εντολείς, που κινούνται εξ ίσου άνετα και γρήγορα, αναπτύσσοντας τις δραστηριότητές τους με τον τρόπο που εκείνοι θέλουν. Η πραγματικότητα των σύγχρονων μέσων συγκοινωνίας, το εθνικό οδικό δίκτυο και, βέβαια, τα ηλεκτρονικά μέσα (που, σαφώς αργά, τίθενται σιγά σιγά στην υπηρεσία της δικαιοσύνης), διαμορφώνουν το σύγχρονο πλαίσιο «κίνησης» της δικηγορίας. Κατά συνέπεια, το πρωταρχικό επίδικο για τον σύγχρονο δικηγόρο είναι ένα: Η εγγυημένη διασφάλιση του θεσμικού περιβάλλοντος εκείνου, που θα του επιτρέπει την επαγγελματική του ανάπτυξη χωρίς περιττούς περιορισμούς, με όρους ισότητας στον ανταγωνισμό και, βέβαια, λαμβανομένης πάντα υπ’ όψιν της «λειτουργηματικής» διάστασης του επαγγέλματος. Αυτό κατά τη γνώμη μου, περιγράφει και τον ρόλο και τον σκοπό της σύγχρονης επαγγελματικής – συνδικαλιστικής οργάνωσης του επαγγέλματος: Τις εγγυήσεις ισότητας και μέσων ανά την επικράτεια (από την χορήγηση της άδειας ασκήσεως του επαγγέλματος, τη λήψη πειθαρχικών μέτρων, μέχρι την διασφάλιση των αυτών εξόδων) οφείλει να τις παρέχει στον Έλληνα δικηγόρο ο θεσμικά -συνδικαλιστικά οργανωμένος εαυτός του.

Είναι πολύ περισσότερο από προφανές, ότι ο προβληματισμός της Ολομέλειας και των Προέδρων της χώρας, βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Κύριο μέλημά τους αποτελεί η διατήρηση της παρούσας δομής -ει δυνατόν και η ενίσχυσή της. Το σχήμα: ένας δικηγορικός σύλλογος ανά Πρωτοδικείο, ανά νομό, καθορίζει τη σκέψη, τους προβληματισμούς, και τα αιτήματά τους, που γίνονται αιτήματα του σώματος. Κάθε τι, που αμφισβητεί ή διαταράσσει το σχήμα αυτό καταδικάζεται και απορρίπτεται διαρρήδην. Έτσι, ενώ τα δικαστήρια θα ενιαιοποιούνται, οι δικηγόροι θα επιμένουν αλυσσοδεμένοι στην (πολύ σύντομα «πρώην») Πρωτοδικειακή τους διάρθρωση… Έτσι, ενώ οι δικηγόροι οφείλουν να έχουν λόγο στον επερχόμενο «Καλλικράτη» της δικαιοσύνης, (γιατί και για τις συνενώσεις υπάρχει ένα optimum) αυτοί θα τον απορρίψουν επί της αρχής και θα αναθέσουν τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του σε όποιον θα κυβερνά…

Αυτά, ενώ ήδη έχει διαφανεί η αδυναμία του υπάρχοντος σχήματος οργάνωσης του δικηγορικού σώματος ανά συλλόγους να διασφαλίσει και να συνεννοηθεί για τα στοιχειώδη, όπως: κρατήσεις, έξοδα, διαδικασία καταθέσεων δικογράφων κ.λ.π., δυσκολεύοντας τη δικηγορία για τους ίδιους τους δικηγόρους. Είναι προφανές, ότι η ποικιλία κρατήσεων ανά σύλλογο καθιστά τους δικηγόρους των συλλόγων με μεγάλες κρατήσεις ευάλωτους στον ανταγωνισμό. Οι σύλλογοί μας δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν ούτε σε αυτό. Και, επειδή, η ζωή απεχθάνεται τα κενά, αυτά θα καλυφθούν, είτε έτσι, είτε αλλιώς, ενδεχομένως και με οδυνηρές εκπλήξεις. Οι αυτορρυθμίσεις θα υπερισχύσουν των ρυθμίσεων και κανείς δεν θα μπορεί να αποτρέψει την μετάθεση ενός δικηγόρου π.χ. της Κοζάνης στη Θεσσαλονίκη ή και στην Αθήνα ακόμη, ασκώντας την δικηγορία στην Κοζάνη, ως δικηγόρος Θεσσαλονίκης ή Αθηνών.

Μετά τον πρόσφατο τραγέλαφο της Ολομέλειας ενισχύθηκαν οι φωνές, που ζητάνε «Ολομέλεια των επαρχιακών συλλόγων». Θέλω να σημειώσω την πλήρη αντίθεσή μου με την άποψη αυτή, που έρχεται να νομιμοποιήσει έναν απολύτως απλοϊκό μανιχαϊσμό ανάμεσα σε «αγνούς και καλούς» δικηγόρους της επαρχίας και «κακούς» δικηγόρους της Αθήνας. Η αντίθεση αυτή έφτασε στο απόγειό της επί προεδρίας Παξινού, οδηγώντας σε ανυποληψία τους πάντες. Τυχόν θεσμική της κατοχύρωση θα οδηγήσει σε πλήρη απομόνωση, άρα και αυτοχειριασμό τους συμμετέχοντες στην «ολομέλεια» αυτή, ενώ θα ανοίξει διάπλατα τις θύρες σε έναν άνισο ανταγωνισμό.

Τούτων δοθέντων και, εν όψει της συζητήσεως για τον Κώδικα περί Δικηγόρων, καταθέτω σήμερα προς συζήτηση την πρόταση, για ενιαία, εθνική διάρθρωση της εκπροσώπησης των δικηγόρων. Με μικρότερο κύτταρο οργάνωσης την εφετειακή περιφέρεια και, αμέσως μετά την εθνική.  Με διοικήσεις σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο,  αναδεικνυόμενες ενιαία, με εκλογές, στις οποίες θα συμμετέχουν εθνικές παρατάξεις, με ενιαία προγράμματα και, προφανώς, απλή αναλογική. Με την ανάδειξη με άμεσες εκλογές, ενός ευρέος  σώματος «διαρκούς συνεδρίου». Το δικηγορικό ανάλογο των επιμελητηρίων. Προφανώς, με βάση έναν και εναίο Κώδικα περί Δικηγόρων, όπως και Κώδικα Δεοντολογίας. Οι υπηρεσίες των σημερινών συλλόγων ανά Πρωτοδικείο, θα κρατήσουν τον ρόλο τους, ως «παραρτήματα», που θα εξυπηρετούν συναδέλφους και πολίτες κατά τόπους, εξασφαλίζοντας ένα δίκτυο ενιαίων δικηγορικών υπηρεσιών ανά την χώρα.  Μόνον με τον τρόπο αυτόν, μπορεί να διασφαλισθεί η άσκηση της σύγχρονης δικηγορίας επ’ ωφελεία όλων. Δικηγόρων και πολιτών. Κατά τη γνώμη μου, επ’ ωφελεία  και της ποιότητας της παρεχόμενης δικηγορικής υπηρεσίας. Ούτως ή άλλως, η διοίκηση, που θα ξεφύγει από την μονομέρεια του «τοπικού», αποκτώντας «αντίληψη και όραση» εφετειακή και εθνική στο σύνολό της, είναι και η μόνη, που μπορεί να απαντήσει στα στοιχήματα της συγκυρίας, με απαντήσεις επί της ουσίας και όχι αφορισμούς.

Αν  και  περιττό,  σημειώνω,  ότι  το κείμενο  αυτό  κατατίθεται,  για  να  τεθεί  στην  κρίση   των  συναδέλφων ανά την Ελλάδα, να γίνει αντικείμενο συζήτησης και κριτικής, εν όψει της τροποποίησης του Κώδικα περί Δικηγόρων και,  ενδεχομένως,  να  υιοθετηθεί ή να αποδομηθεί.  

Ντόρα Τσικαρδάνη